De seinen staan op rood: er wordt minder gelezen, jongeren hebben de laagste leesmotivatie van de wereld, de leesvaardigheid gaat achteruit en 24% van de 15-jarigen loopt het risico om laaggeletterd te worden. Het is duidelijk dat er wat moet gebeuren. In het onderwijs, maar ook breder. Allerlei actielijnen, programma’s, als ook een landelijk Leesoffensief zijn inmiddels gestart. Om goed te kunnen inspelen op de provinciale situatie start Fers samen met de Friese bibliotheken een Leesoffensief Fryslân op. We willen een Leescoalitie Fryslân vormen, waarbij ook een belangrijke rol is weggelegd voor de overheid en de politiek.
Wat gaan we in Fryslân doen?
Met het Fries Leesoffensief sluiten we aan bij initiatieven die al in Fryslân zijn gestart, denk aan Taalplan Frysk 2030, Fryske Kennisynfrakstruktuer, City of Literature en de Bibliotheek als educatieve dienstverlener voor het onderwijs (denk bijvoorbeeld aan de aanpak de Bibliotheek op school). Daarnaast zetten we in op een integrale aanpak van jong tot oud, waarbij we iedereen willen betrekken. We zetten in op:
- versterken wat werkt; BoekStart en de Bibliotheek op school zijn effectief bewezen programma’s als het gaat om het stimuleren van leesplezier en leesvaardigheid. We willen dat alle kinderen in Fryslân van deze programma’s kunnen profiteren. Ook zijn we druk bezig met de doorontwikkeling van deze programma’s. Met de bibliotheken in Zuid Oost Fryslân werken we bijvoorbeeld aan de landelijke pilot Effectief leesonderwijs met de Bibliotheek op school.
- nieuwe vormen van leesbevordering; we gaan met de praktijk op zoek naar nieuwe manieren om het lezen te stimuleren. Hierbij willen we uitdrukkelijk rekening houden met het leesgedrag van kinderen en jongeren nu en in de toekomst. Meertaligheid is hierbij het uitgangspunt. Hier betrekken we ook studenten van NHL Stenden bij. ZIj werken middels Design Based Education aan nieuwe methodieken voor het leesonderwijs.
- publiekscampagne; lezen op een positieve manier onder de aandacht brengen. Dit doen we door ambassadeurs in te zetten.
- curatief bestrijden van laaggeletterdheid
Met wie gaan we dit doen?
Eigenlijk met alle inwoners van Fryslân. Iedereen die leest wordt een leesambassadeur om iedereen die nog niet leest te helpen positieve ervaringen met boeken en verhalen op te doen. We zijn begonnen met de bibliotheken en het onderwijs. Nu betrekken we ook maatschappelijke partners hierbij. De volgende stap is om ook samen te werken met het bedrijfsleven. De overheden, zowel op provinciaal niveau als de gemeenten, willen we vragen om ons hierbij te helpen.
Wat is er nodig?
Om dit voor elkaar te krijgen willen we de relatie tussen gemeente, bibliotheek en onderwijs en de samenwerking tussen de betrokken instellingen op taal- en leesbevordering verder verstevigen. Verder werken we aan een commitment bij de provincie Fryslân waar het gaat om de betrokkenheid van meerdere beleidsterreinen, het uitdragen van de urgentie van het Leesoffensief en een publiekscampagne.
Gelijke kansen voor iedereen
Ontlezing is namelijk niet alleen de zorg van de bibliotheken, het is een maatschappelijk probleem en dat moeten we met elkaar aanpakken. Alleen samen kunnen we bijdragen aan meer leesplezier en meer leesvaardigheid. Zo werken we aan een geletterd Fryslân, wat bijdraagt aan de zelfredzaamheid en gelijke maatschappelijke kansen voor iedereen.
Tekst bij beeld: Fers en de Friese Bibliotheken maakten samen met illustrator Linda de Haan een drietal praatplaten die inzichtelijk maken wat het (onmisbare) werk van bibliotheken is bij het streven naar gelijke kansen voor iedereen. Zie ook: https://fers.nl/vernieuwers/praatplaten/